Χάρτης - Δοξάτο (Dimos Doxato)

Το Δοξάτο είναι κωμόπολη του νομού Δράμας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, αποτελεί τη Δημοτική Κοινότητα Δοξάτου που ανήκει στο Δήμο Δοξάτου και έχει, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, πληθυσμό 2.884 κατοίκους. Με το σχέδιο Καποδίστριας αποτελούσε Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Δοξάτου. Βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας.

Η περιοχή κατοικήθηκε από την προϊστορική εποχή, όπως φαίνεται από τον νεολιθικό οικισμό στην περιοχή Δοξάτ-τεπέ (4000 - 2000 π.Χ. περίπου). Σύμφωνα με την άποψη του Σταύρου Μερτζίδη κατά τη βυζαντινή εποχή ονομαζόταν «Δόκαλον». Με την ονομασία «Δοξάτο» είναι γνωστό από το 1600. Μάλλον οφείλεται στη θέση του στον ευρύ κάμπο (δοξάτο είναι το ευρύχωρο δωμάτιο του πρώτου ορόφου στα παραδοσιακά μακεδονικά σπίτια, που έχει ωραία θέα).

Γραπτή αναφορά στο Δοξάτο έχουμε μετά το 1600. Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή αναφέρει «Κατά την εκ Καβάλας προς Βορράν πορεία μου, διήλθον εκ του χωρίου Μπόργιανι (Άγιος Αθανάσιος). Και μετά ολίγην ώραν εφτασα εις κωμόπολιν που λέγεται Δοξάτον. Η κωμόπολις αυτή κειμένη εις ωραίαν τοποθεσίαν περιβάλλεται από κήπους και αμπελώνες και περιλαμβάνει τριακοσίας οικίας….». (Εμμανουηλίδης Χ., 1981).

Το έτος 1874 ιδρύθηκε η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Δοξάτου «ΟΙ ΦΙΛΙΠΠΟΙ» η οποία διατηρούσε τριώροφο κτίριο δίπλα στο σημερινό παλιό Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου με Λέσχη Νεότητας, Φιλαρμονικής και συγκρότημα Μαντολινάτας. Η Αδελφότητα αυτή διατηρούσε ένα καλά οργανωμένο αναγνωστήριο στο οποίο σύχναζαν όλοι σχεδόν οι νέοι της κωμόπολης αυτής. Εκεί μελετούσαν διάφορα βιβλία εθνικού περιεχομένου και συζητούσαν για τα προβλήματα του Ελληνισμού. Στον πρώτο όροφο του αναγνωστηρίου λειτουργούσε μια λέσχη (καφενείο), που αργότερα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τον Μακεδονικό Αγώνα.

Γύρω στα 1885 στην κωμόπολη του Δοξάτου ζούσαν 900 ελληνικές οικογένειες έναντι 400 οθωμανικών, (Καρσανίδης Ε., 1998) ενώ η Δράμα αριθμούσε, το 1886, 1.000 Έλληνες, έναντι 4.000 Τούρκων.

Στους ντόπιους κάτοικους του Δοξάτου προστέθηκαν Ηπειρώτες που κατά το 1850 ήρθαν να κατοικήσουν μόνιμα. Το 1896 ήρθαν κάτοικοι από την Καστοριά και τα Μαδεμοχώρια της Χαλκιδικής. Από το 1912 και το 1922 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Οι Θρακιώτες πρόσφυγες από το χωριό Μαγούλα (Καβατζίκι) της Ανατολικής Θράκης μετέφεραν στο Δοξάτο την εικόνα της Παναγίας Παχνιώτισσας. Η εικόνα προέρχεται από τον Ναό της Παναγίας Παχνιώτισσας του Καβατζικίου και σήμερα φυλλάσσεται στον Ναό Αγίου Αθανασίου Δοξάτου.

Οι κάτοικοι του Δοξάτου, όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821, συμμετέχουν ως εθελοντές στον αγώνα της απελευθέρωσης με τον Σερραίο Εμμανουήλ Παπά.

Ο τέως Δήμος Δοξάτου συστάθηκε το 1919 ως κοινότητα και αποτελούνταν από τους οικισμούς Δοξάτο, Μπόριανη (Άγιος Αθανάσιος), Μπουνάρμπασι (Άνω και Κάτω Κεφαλάρι) και Εφτελιά (σημερινή Φτελιά) με έδρα το Δοξάτο. Το 1922 ο οικισμός Μπόριανη αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δοξάτου και αποτέλεσε την Κοινότητα Μπόριανης (μετέπειτα Αγίου Αθανασίου). Το 1927 ο οικισμός Εφτελιά αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δοξάτου και αποτέλεσε την Κοινότητα Εφτελιάς. Το 1927 ο οικισμός Μπουνάρμπασι μετονομάστηκε σε Κεφαλάρι. Μεταξύ 1928 και 1930 το Κεφαλάρι αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δοξάτου και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Αγ. Αθανασίου.